Als 17-jarige scholier ervoer ik al hoe het voelt om miljonair te zijn. We gingen met de vijfde klas op ‘Romereis’. Voor vertrek wandelde ik met 1000 gulden de Frieslandbank binnen. Ik vertrok met 1 miljoen Italiaanse lires. Prachtig!

Het begrotingstekort van de Italianen was destijds 3%, de overheidsschuld 120% van het BBP en de inflatie een procent of 4. Met die cijfers betaalde de Italiaanse overheid logischerwijs een enorme rente over haar schulden: 8 procent. Toch was de staatsschuld toentertijd nooit echt een probleem. Door de Lire te devalueren (in waarde te verminderen) of geld bij te drukken waren schulden weer behapbaar. Devaluaties en drukpers zorgden er alleen wel voor dat de Lire als munt nagenoeg waardeloos werd en middelbare scholieren achteloos met briefjes van 10.000 konden wapperen.

De introductie van de euro en een centraal monetair beleid veranderde veel voor landen als Italië. Ze hadden ineens een sterke munt en konden lenen tegen lage rentes. Dat werd ook volop gedaan. De periode 2010-2012 zal uiteindelijk cruciaal blijken. De Europese muntunie kwam onder druk toen Griekenland haar betalingsverplichtingen niet meer kon nakomen en failliet dreigde te gaan. Garanties, ingrepen en steun van de andere lidstaten, het IMF en vooral de ECB konden destijds een ‘Grexit’ ter nauwer nood afwenden, maar het was de eerste keer dat de eurozone wankelde en de gebreken van de muntunie aan het licht kwamen.

Dankzij de ultra lage rente die de ECB vervolgens voerde konden zwakkere lidstaten doorgaan met wat al zo lekker ging: meer uitgeven dan er binnenkomt en gratis geld lenen om tekorten aan te vullen. Hiermee is een bom onder de euro gelegd. En ECB-president Christine Lagarde mag voorkomen dat deze afgaat. Inflatie, staatsschuld en het begrotingstekort liggen momenteel aanzienlijk hoger dan toen ik mijn guldens voor lire’s ruilde.

De inflatie is niet alleen in Italië hoog, maar in heel Europa schrikbarend: de huidige geldontwaarding ligt met 5,1% ver boven de ECB-doelstelling van 2%. Ook de overspannen economie en lage werkloosheid schreeuwen om renteverhogingen. Maar de ECB kan (of durft) niet. Want een hogere beleidsrente is desastreus voor landen als Italië. Dan spat de Europese droom uiteen: exits van landen die failliet dreigen te gaan en een eigen munt nodig hebben die ze wel kunnen devalueren. Ben je op vakantie aldaar wel lekker miljonair.

Met vriendelijke groet,

Jim Tehupuring